24 กันยายน 2552 ชมรมแสงเล็ก หอดูดาว มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย

24 กันยายน 2552 ชมรมแสงเล็ก หอดูดาว มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย

อากาศเย็นสบาย ฟ้าเริ่มมืดลงแล้วตั้งแต่หกโมงเย็น เมฆขรึมลอยต่ำๆ ฟ้ามืดแต่ยังพอมองเห็นภูเขาทางทิศเหนือเป็นสีม่วงเข้ม น้องๆจากมูลนิธิไร่แม่ฟ้าหลวง 8 คน มารอพร้อมกันที่หอดูดาว ต้องขอบคุณพี่ปอที่ช่วยไปรับน้องๆในวันนี้ ส่วนพี่โมเมและทีมงานจัดสถานที่เป็นพิเศษบริเวณระเบียงชั้นสอง ตรงจุดที่มองเห็นดาวเหนือได้อย่างชัดเจน น้ำเต้าหู้อุ่นๆช่วยให้หัวค่ำรู้สึกผ่อนคลายและไม่เร่งรีบ ดาวพฤหัสส่องสว่างเป็นสัญญาณเริ่มต้นบทเรียนว่าด้วย “ดู ดวง ดาว โหราศาสตร์และดวงดาว” เรามีอาจารย์ประยงค์ เป็นวิทยากร “เราสามารถสังเกตตำแหน่งชองดวงดาวได้จากหนังสือพิมพ์ไทยรัฐ หน้า 16 แต่ถ้าเป็นวันตรวจหวยก็จะย้ายไปอยู่หน้า 11” อาจารย์ประยงค์ ห่วงกลาง ผู้จัดการหอดูดาวเริ่มแนะนำให้พวกเรารู้จักกับวิธีการหาตำแหน่งดวงดาวจากหนังสือพิมพ์ ในทางโหราศาสตร์เรากำหนดให้โลกเป็นศูนย์กลาง โดยมีดวงอาทิตย์หมุนวนอยู่รอบๆโลก พร้อมๆกับดวงดาวต่างๆ ที่คุ้นชื่อไล่เรียงตั้งแต่จันทร์ไปถึงเสาร์ จุดตัดของวงโคจร ถูกกำหนดให้เป็นราหู และ เกตุ ตามลำดับ ทางวิทยาศาสตร์อธิบายอิทธิพลของดวงดาวที่มีต่อมนุษย์ ผ่านคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า และการหมุนรอบตัวเองของโลกทำให้เกิดกลางวันกลางคืน การโคจรของดวงอาทิตย์บนระนาบเส้นสุริยวิถี ซึ่งโคจรผ่านกลุ่มดาวฤกษ์ต่างๆ ออกเป็น 12 กลุ่ม โดยใช้การโคจรของดวงอาทิตย์ในรอบ 1 ปี เป็นเกณฑ์โดยกำหนดว่า ดวงอาทิตย์โคจร 1 ปี 365 วัน ผ่านกล่มดาวฤกษ์ 12 กลุ่ม แต่ละกลุ่มใช้เวลาโคจรประมาณ 1 เดือน และกำหนด 1 กลุ่มดาวฤกษ์ เรียกว่า 1 ราศี รวมทั้งหมดเป็น 12 เดือน 12 ราศี เรียกว่า จักรราศี แต่ละราศีมีอาณาเขต 30 องศา

เรื่องดาวบนท้องฟ้าสัมพันธ์กับคณิตศาสตร์ การนับ และความไว้วางใจ ดาวมีนิสัยมักจะทำอะไรซ้ำๆเสมอ ทำให้มนุษย์คาดเดาได้ สังเกตศึกษาได้ แต่นั้นก็ไม่ทั้งหมดและยังเหลืออีกเยอะ ที่ยังคงเป็นความไม่แน่นอนเอาไว้เป็นกฏแห่งจักรวาลซะบ้าง เราหยุดคิดเพื่อเคี้ยวสาหร่ายทอด ผสม ช๊อกโกแลต!

การประชุมคืนนี้ มีพี่เมธ พี่น๊อต และพี่พิมพ์ช่วยตั้งกล้องดูดาวขนาดเล็กไว้ให้พวกน้องๆมองดวงจันทร์ของดาวพฤหัส มองเห็นเป็นจุดๆใกล้ๆดาวแม่ นักดาราศาสตร์ค้นพบดวงจันทร์บนดาวพฤหัสกว่า 62 ดวง เป็นดาวเคราะห์ที่มีบริวารมากที่สุดในระบบสุริยะ แต่คืนนี้เรามองเห็นแค่ 3 ดวง ถ้าได้ไปยืนอยู่บนดาวพฤหัส ในคืนพระจันทร์ 62 ดวงเต็ม คงสว่างไปทั่วฟ้า กาลิเลโอ เป็นคนแรกที่สังเกตเห็นดวงจันทร์ของดาวพฤหัส ดวงจันทร์ 5 ดวงที่สว่างที่สุดจึงถูกเรียกว่าดาวบริวาร Galilean ตามชื่อของกาลิเลโอ ดวงจันทร์พวกนี้ยังเป็นน้ำแข็งและมีร่องรอยของภูเขาไฟ รวมถึงหลุมบ่อให้นักดาราศาสตร์ได้ผจญภัยผ่านเลนส์ของกล้องดูดาวในคืนที่เงียบและมืด ดวงจันทร์ของดาวพฤหัสเป็นวัตถุท้องฟ้าที่นักธรณีวิทยาต่างก็ชอบศึกษาเพราะดวงใหญ่เหมือนดาวเคราะห์ จนมีการเข้าใจผิดคิดว่าดวงจันทร์บางดวงเป็นดาวเคราะห์น้อย

วันนี้ดาวเสาร์ไม่ขึ้น จึงยังไม่มีใครได้เห็นวงแหวนที่โด่งดังวงนั้นของดาวเสาร์

อาจารย์ประยงค์ชี้ให้เห็นดาวเต่า กลุ่มดาวนายพราน ดาวไถ ดาวมหาจุฬามณี พี่เมธชวนดูทางช้างเผือกที่คืนนี้โรยตัวอยู่เป็นฉากหลังของดวงดาว เหมือนฝุ่นแป้งโปรยเป็นทาง แม้จางๆแต่ยังพอมองเห็น พวกเราย้ายกันขึ้นมาบนดาดฟ้า เพื่อจะมองดวงจันทร์ด้วยกล้องสองตา พี่โมเมบอกว่าแบบเดียวกับที่เราจะหาซื้อได้ที่แม่สาย แบบเดียวกับที่ใช้ส่องนก ราคากล้องที่แม่สายไม่แพง และต่อรองได้ ศักยภาพของกล้องสองตา ทำให้พอมองเห็นเงามืดบนดวงจันทร์ได้ถ้าฟ้าใสกระจ่าง

กล้องดูดาวตัวใหญ่ของพวกเรางอแง ส่องดาวได้ไม่ตรงตามพิกัด อาจจะเป็นปัญหาจากกระจกสะท้อนภาพหรือ สารกันความชื้นที่ทำให้กล้องเข้าใจผิดคิดว่าเป็นดาวเจล่าซิลิก้า หมอกเริ่มคลุมจาง ดวงจันทร์ลอยต่ำหย่อนก้นเข้ากลีบเมฆ แม้มองดวงจันทร์ไม่ชัดแต่ดูสวยสงบ แสงสีเหลืองนวลของดวงจันทร์ทำให้มนุษย์รู้สึกอ่อนไหว หรือจะเป็นเพราะคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ที่สั่นสะเทือนกระแสอากาศ เด็กๆไม่ได้ใช้กล้องตัวใหญ่แต่รับรองว่าคืนนี้นอนฝันดี

เดือนหน้าวันที่ 23 ตุลาคม ชมรมแสงเล็ก มีนัดพบกันพร้อมต้อนรับเพื่อนๆจากกรุงเทพฯ ที่จะมานอนดูดาวใต้ฟ้าฤดูหนาวของเชียงราย พี่ตุ๊กตาจะเตรียมเพลงประกอบดาวมากล่อมให้นอนฝันดี กันตั้งแต่หัวค่ำ