ค้นคว้า ฟ้าดาว...ตอน มองยังไงเห็นอย่างนั้น

วันนี้เสนอสัจธรรมที่ได้จากการดูดาว

หลายคนชอบถามว่า นักดาราศาสตร์วัน ๆ ทำอะไรกัน ก็ตอบง่าย ๆ ค่ะ คือ "ดูดาว" เพียงแต่ว่า ในการดูดาวของเราไม่ได้เพียงแค่ชื่นชมความงามของดาวบนท้องฟ้าในยามค่ำคืน (หรือกลางวัน เพราะนักดาราศาสตร์ที่ศึกษาเกี่ยวกับดวงอาทิตย์ก็เฝ้าสังเกตดวงไฟใหญ่นั้นได้เพียงในตอนกลางวันเท่านั้น) การดูดาวของเรา คือการดูสิ่งที่ดาวส่งมาให้ยังโลก นั่นก็คือคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าในช่วงคลื่นต่าง ๆ กันค่ะ

.

บางท่านที่อาจะไม่คุ้นกับภาษาวิทยาศาสตร์ที่น่าปวดหัว ข้าเจ้าจะขอใช้คำเปรียบเทียบง่าย ๆ แล้วกัน

คืออย่างนี้นะคะ.... อะไรก็ตามที่มีอุณหภูมิสูงกว่า -273 องศาเซลเซียส จะปล่อยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าออกมาค่ะ คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้านี้ พูดง่าย ๆ ก็คือพลังงาน โดยคลื่นจะมีชื่อเรียกหลายอย่าง ขึ้นอยู่กับระดับพลังงาน เรียงจากพลังงานมากไปพลังงานน้อยดังนี้ค่ะ

.

รังสีแกมม่า - พลังงานสูงมากทะลุโลหะบางชนิดได้

รังสีเอ๊กซ์ - ทะลุเนื้อหนังมังสาได้

รังสียูวี (ultra-violet หรือ รังสีเหนือม่วง)- ทำให้ผิวหน้าหมองคล้ำ

แสง - ตามองเห็นได้เป็นสีต่าง ๆ ตั้งแต่ สีม่วง(พลังงานมากสุด) ถึงสีแดง (พลังงานน้อยสุด)

รังสีอินฟราเรด (infra-red หรือใต้แดง หรือคลื่นความร้อน) - ทำให้ร้อน

เรด้า ตลอดจน คลื่นวิทยุ - ไม่เป็นอันตรายแก่สิ่งมีชีวิต ส่งสัญญาณได้

.

นักดาราศาสตร์ก็แค่เลือกช่วงคลื่นที่ตัวเองอยากจะศึกษา(ไปตลอดชีวิต เพราะพอเลือกแล้วต้องแยกกันไปเรียนเลย เรียนจบกลับมา มักคุยกันมิรู้เรื่องค่ะ ฮ๋า ๆๆ) จึงเป็นเหตุให้เกิดนักดาราศาสตร์วิทยุ นักดาราศาสตร์ช่วงแสงที่ตามองเห็น นักดาราศาสตร์อินฟราเรด ฯลฯ ขึ้น

.

.

แล้วข้าเจ้าเลกเช่อร์มาถึงตรงนี้ไปทำไม หรือคะ ?

.

.

เพียงอยากจะบอกว่า ดวงดวงเดียวกัน หรือวัตถุท้องฟ้าเดียวกัน ก็ปล่อยพลังงานมาให้นักดาราศาสตร์แต่ละคนเหมือน ๆ แต่สิ่งที่เค้าแต่ละคนเลือกที่จะดูนั้น แตกต่างกัน

.

จากการเรียนดาราศาสตร์มา ก็สอนให้ข้าเจ้ารู้สัจจธรรมมาอย่างน้อยก็เรื่องนี้ "เรามองด้วยอะไร ก็เห็นแบบนั้น" ถ้าเป็นนักดาราศาสตร์ช่วงแสงที่ตามองเห็น ก็มิอาจจะมองเอกภพในช่วงคลื่นวิทยุได้ (ยกเว้นว่าจะไปเรียนต่อเพิ่มสาขาดาราศาสตร์วิทยุ) ซึ่งก็ไม่ต่างอะไรกับการใช้ชีวิตประจำวัน เมื่อเรามองโลกด้วยอคติ ก็มิอาจเห็นโลกสวงามได้

ภาพที่นำมาฝากทั้ง 4 รูป เป็นภาพของเนบิวลาหนึ่งซึ่งห้อยอยู่ในตำแหน่งดาบนายพราน ของกลุ่มดาวนายพราน ชื่อของเนบิวลานี้คือ M43 (เนบิวลาใหญ่ด้านล่างของภาพ) และ M42 (เนบิวลาเล็กด้านบนซ้ายของภาพ) รูปที่ 1 เป็นรูปที่ถ่ายโดยรับเอาเฉพาะช่วงคลื่นที่ตามองเห็นถ่ายโดยข้าเจ้าเอง รูปที่ 2 ก็เป็นรูปที่ถ่ายโดยรับเอาเฉพาะช่วงคลื่นที่ตามองเห็นถ่ายโดยผู้อื่น รูปที่ 3 เป็นช่วงคลื่นความร้อน จะเห็นว่ามีความแตกต่างกัน แม้รูป 1 และ 2 จะมีเป็นคลื่นระดับเดียวกัน แต่ผู้ถ่ายคนละคน ใช้ฟิลเตอร์ (แผ่นกรองแสง) ไม่เหมือนกัน ก็ได้เก็บภาพที่ธรรมชาติให้มาได้ไม่เหมือนกัน

.

ไม่ต้องมองออกนอกโลกก็ได้ แค่มองต้นไม้ข้างบ้านแบบชิล ๆ แล้วเอากระดาษแก้วสีแดง(ขอเรียกว่า ฟิลเตอร์สีแดง) มาส่องเป็นแว่น ก็จะเห็นโลกเป็นสีแดงหมด เพราะฟิลเตอร์จะกรองแต่แสงสีแดงเข้าตา ถ้าใช้ฟิลเตอร์สีน้ำเงิน ก็จะเห็นโลกน้ำเงินหมด ถ้าใช้ฟิลเตอร์ความรัก ก็จะเห็นโลกเป็นสีชมพู เกิดเป็นโรคความรักบังตา :)

.

การเปลี่ยนฟิลเตอร์ จึงเป็นเหมือนการเปลี่ยนมุมมอง และฝึกคิดแบบแยกส่วน คิดหลาย ๆ ด้าน แล้วจะเห็นว่าสิ่งนั้นประกอบด้วยอะไรบ้าง (ถูกชิมิคะเนี่ย!?)

.

พอเข้าใจแบบแยกแล้ว ก็จะรู้ว่าอะไรเป็นอะไร ฝุ่นที่ล่องลอยอยู่ทั่วไประหว่างตาเรากับดาวดวงนั้น มันไร้สาระและบดบังทรรศนวิสัย จะทำอย่างไรให้สามารถมองข้ามฝุ่นในชั้นบรรยากาศไปได้ อเมริกาจึงส่งกล้องโทรทรรศน์ที่ชื่อว่าฮับเบิลออกไปเก็บภาพในอวกาศ และได้ภาพที่ 4 กลับมา (ภาพ 4 ถ่ายในช่วงคลื่นตามองเห็นได้โดย Hubble Space Telescope) การฝึกมองให้แจ่มชัดเหมือนได้ภาพเนบิวลาจากกล้องฮับเบิลนี้ ข้าเจ้าว่าชาวพุธโชคดีมากที่มีธรรมะเป็นวิชาบังคับเลือกอยู่ในสังคมอยู่แล้ว เนื้อหารายวิชาก็เน้นขจัดฝุ่นในจิตใจให้หมดไป แล้วแต่จะเลือกลงทะเบียนเรียนรึเปล่า

.

ทั้งหมดที่กล่าวมา ข้าพเจ้าลงเรียนภาคทฤษฎีแล้วค่ะ ขาดแต่ภาคปฏิบัติที่สอบตกอยู่เสมอมา

.

.

โลก ยังมีสีอื่นที่เรายังมองไม่เคยมองเห็น

ฟ้ารุ่ง สุรินา

12 ต.ค. 2552